Osmanlı’dan Günümüze: Mekteb-i Mülkiye

Osmanlı’dan Günümüze: Mekteb-i Mülkiye
28 Kasım 2016 00:36

Ankara Üniversitesi’nin meşhur Siyasal Bilgiler Fakültesi, oldukça köklü bir geçmişe sahip. Abdülmecit döneminde 1859 yılında İstanbul’da kurulan Mekteb-i Mülkiye, köklü tarihiyle olduğu kadar yetiştirdiği siyasetçilerle de Türkiye’nin en önemli eğitim-öğretim kurumlarından biri olarak varlığını sürdürüyor.

Osmanlı Devleti döneminde sivil yönetici sınıfını yetiştirme amacıyla Mekteb-i Mülkiye-i Fünun-u Şahane adıyla kurulan Mülkiye, Türkiye’de İktisat, İşletme, Maliye, Uluslararası İlişkiler, Çalışma Ekonomisi, Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi alanlarında eğitim veren en köklü eğitim kurumudur. 1859 yılında İstanbul’da kurulan Mülkiye, Cumhuriyet Dönemi’nde Ankara’ya taşınmış ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi adıyla eğitim vermeye devam etmiştir.

Mekteb-i Mülkiye Tarihi

ankara-sbf-logoMülkiye, 12 Şubat 1859 tarihinde Mekteb-i Fünun-u Mülkiye adıyla Sadrazam Âli Paşa ve hükümet üyelerinin katılımıyla açılmıştır. Başlangıçta Maarif-i Umumiye Nezareti’ne bağlı bir okul olarak açılan Mülkiye’de verilen öğrenimin süresi ise 2 yıldı. 18-36 yaş arasında öğrenci kabul edilen ve sınavla alım yapılan Mülkiye’nin ilk müdürü Cemal Bey’di. Mülkiye’nin ilk mezunlarından ve okul birincisi olan Çeşmeli Mehmet Sırrı Efendi kendi tercihiyle Preveze Kazası Müdürü olarak tayin edildi ve ilk mülkiyeli idare amiri olarak tarihe geçti.

Okul ilk açıldığı sırada öğretim programlarında kültür ve meslek dersleri (kanunlar ve iktisat dersleri) vardı. Okutulan dersler arasında bulunan Ekonomi Politik, İdare Hukuku, Devletler Hukuku ve Ceza Hukuku; o zamana kadar hiçbir Osmanlı mektebinde okutulmamış ilk defa mülkiye mektebinin programına konulmuş derslerdi. Derslere iki senenin yeterli gelmediği görülünce okulun öğrenim süresi 1867’de üç, 1868’de dört yıla çıkarıldı.

1877’de hazırlanan “Mekteb-i Mülkiye Nizamnamesi” ile okul 3 yıl idadi (lise), iki yıl âli (yüksek) olmak üzere beş yıllık bir okul haline geldi. 1878’de “mektep nazırı” ünvanı “mektep müdürlüğü”ne çevrildi ve bu göreve atanan Abdurrahman Şeref Efendi, mektep müdürlüğünü 1895’e kadar sürdürdü. Recaizade Ekrem Bey, Tarihçi Murat Bey (Mizancı) bu dönemde okula öğretmenlik yapan ünlü isimlerdendir. Sultan II. Abdülhamit saltanat sürdüğü bu dönemde padişah, talebeleri çalışmaya teşvik etmek için, Mekteb-i Mülkiyeyi birincilikle bitireni saraya kâtip olarak alırdı.

Meşrutiyetin ilan edilmesiyle okulun resmi ismi olan “Mekteb-i Şahane”, “Mekteb-i Mülkiye” olarak değiştirildi . Müdürlüğe getirilen Mehmet Celal Bey, okulun derslerinde düzenleme yaptı; dini derslerin ağırlıkta olduğu programın yerine pozitif derslerin ağırlıkta olduğu bir program getirdi.

ankara-universitesi-siyasal-bilgiler-fakultesi

Mülkiye’nin Kapatılması ve Yeniden Açılması

56 yıl boyunca öğrenime devam eden okul 24 Ağustos 1915’te kapatıldı, I. Dünya Savaşı boyunca kapalı kaldı. Kapatılma nedenleri arasında savaş nedeniyle bütçede tasarrufa gidilmek istenmesi; Mülkiye’deki ders programının Darülfünun’un Hukuk Mektebi’nde daha kuvvetli okutulduğu görüşünün mebus ve nazırlar arasında yaygın olması ve uzun süre Sultan II. Abdülhamit’in himayesinde bulunduğu için Meşrutiyet devri mebus ve nazırları arasında okula karşı aleyhtarlık bulunması gösterilir.

Savaşın son yılında devrin sadrazamı ve dahiliye nazırı Talat Paşa’nın isteği üzerine “Mekteb-i Mülkiye’nin Yeniden Tesisi” hakkında bir kanun teklifi hazırlanıp mecliste kabul edildi. Böylece okul, Dahiliye Nezaretine bağlı, yatılı ve 3 senelik bir okul olarak yeniden açıldı; 1920’de Maarif Nezareti’ne bağlandı. Devrin padişahı Vahdettin’in himayesine giren okul, “Mekteb-i Mülkiye-i Şahane” adını aldı.

ankara-universitesi-mulkiye

Mülküye’nin Ankara’ya Taşınması

“Ankara’da Yaptırılacak Mülkiye Mektebi Hakkında Kanun” 1935 Haziran’ında Resmi Gazete’de yayımlandı. İnşaat, Cebeci ‘de başladı. Yapının mimarı, Avusturya kökenli İsviçreli mimar, kent plancı ve eğitimci olan Ernst Arnold Egli’ye yaptırılan bina, 1936 yılının Ekim ayında okul müdürlüğüne teslim edildi.

5 Kasım 1936’da okulun öğrencileri şehir bandosu eşliğinde Ayaspaşa’dan Taksim’e yürüdüler ve Haydarpaşa Garı’ndan kalkan özel bir trenle Ankara’ya hareket ettiler. Ertesi gün Ankara Garı’ndan Muhafız Alayı Bandosu eşliğinde Ulus’a yürüyüş yapıldı; korteji hükümet ve meclis adına TBMM Başkanı Mustafa Abdülhalik Renda karşıladı. Törenin ardından Mülkiye, Cebeci’deki binasına yerleşti.

Okulun adı 4 Aralık 1938’de “Siyasal Bilgiler Okulu” olarak değişti. 1950’de Siyasal Bilgiler Fakültesi adı ile Ankara Üniversitesi’ne katıldı.

ankara-universitesi-siyasal

Mülkiye Marşı

Mülkiye geleneğinin anlam ve gücünü kavramada önemli göstergelerden biri Mülkiye Marşı’dır. Bu marşın yalnızca ilk kıtası okunduğu için, öteki iki kıtada söylenenler genellikle bilinmez. Marşın sözlerini 1919 yılının Nisan ayında yazan Mülkiye öğrencisi Cemal’dir.

Başka bir aşk istemez, aşkınla çarpar kalbimiz,
Ey vatan gözyaşların dinsin, yetiştik çünkü biz,
Gül ki sen, neşenle gülsün ay, güneş, toprak, deniz,
Ey vatan gözyaşların dinsin, yetiştik çünkü biz.

Bir güneştin bir zamanlar, ay kadar kaldındı dün,
Dün bir aydın, sislenen boşlukta yıldızsın bu gün,
Benzin uçmuş bak, ne rüyadır, bu akşam gördügün,
Ey vatan gözyaşların dinsin, yetiştik çünkü biz.

Beklesin Türk Oğlunun azminden, kuvvet bulmayan,
Sel durur, yangın söner, elbette bir gün ey vatan
Süslenir, oynar yarın, dün ağlayıp matem tutan
Ey vatan gözyaşların dinsin, yetiştik çünkü biz.

Beste: Musa Süreyya

Güfte: Cemal Edhem (Yeşil)

La Ankara

La Ankara

Ankara'nın renklerini yansıtan internet sitesi! Burada etkinlikler, en güzel mekanlar, gezilecek yerler, şehrin ilgi çeken konuları var!

Bir Yorum Yazın